Hizmet Tespiti Davası

Hizmet tespit davası 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalı sayılan işlerde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumunca ("SGK") tespit edilemediğinde veya eksik bildirilmiş hizmetlerin tescil edilmediğinin sonradan öğrenildiğinde tespiti amacıyla açılan davadır.

5510 sayılı Kanun’un 86. maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre; Aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde, iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlamak suretiyle hizmet tespit davası açılabilmektedir.

Bahsi geçen 5 yıllık süre zamanaşımı değil hak düşürücü süredir. Bu sebeple hakim tarafından re'sen dikkate alınabileceği gibi taraflarca davanın her aşamasında ileri sürülebilmektedir.

Nitekim Yargıtay da bu süreyi hak düşürücü bir süre olarak kabul etmiştir. (YHGK’nın, 12.06.1985 tarih ve 10–820/585 sayılı Kararı, Yargıtay 10. HD’nin, 10.09.1985 tarih ve 39994305 sayılı Kararı, YHGK’nın, 12.06.1991 tarih ve 10–259/357 sayılı Kararı.)

Sigortalının aynı işyerinde birden fazla işe giriş ve çıkışının olması halinde hak düşürücü süre, her dönem çalışma için ayrı hesap edilmelidir. Hizmet tespit davalarına ilişkin yukarıda belirtilen hak düşürücü süre mutlak değildir.

Yargıtay 10. ve 21. Hukuk Dairelerinin süreklilik kazanmış kararlarına göre;

a- Müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışma tespit edilmişse,

b- Asgari işçilik incelemesi neticesinde işverenden sigortalının primleri Kurumca icra yoluyla tahsil edilmişse,

c- İşveren imzalı ücret tediye bordrosunda sigortalıdan sigorta primi kestiğini açıkça gösterdiği halde sigorta primini Kuruma yatırmamışsa,

d- Sigortalı durumunda iken memurluğa geçmiş olursa,

e- İşe giriş bildirgesi Kuruma süresinde verilmiş fakat bordrosu ve primi SGK’ya intikal ettirilmemişse,

f- İşçilik hakları tazminatlarına (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) ilişkin aynı döneme ait kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararları varsa,

hizmet tespit davaları zamanaşımına uğramaz.

Hizmet tespit davasında görevli mahkeme iş mahkemeleri, iş mahkemelerinin bulunmadığı yerde ise asliye hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, işçinin çalıştığı iş yerinin bulunduğu yer iş mahkemesi, davalının, dava açıldığı tarihteki işyerinin bulunduğu yer iş mahkemesi, davalı kişiler çoksa da her birisinin yerleşim yeri iş mahkemesi hizmet tespit davasının açılacağı mahkemelerdir.

Davanın davacısı işçi, davalısı işveren olmakla birlikte, aşağıda da değinileceği üzere davada hükmedilecek karar, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun menfaatini de etkileyeceğinden SGK'nın müdahil sıfatıyla davaya dahil edilmesi gerekmektedir. Belirtmek gerekir ki, dava ikame edilmeden önce SGK'ya başvurma şartı ya da zorunlu arabuluculuk prosedürü söz konusu değildir.

Anayasa'nın 60. maddesinde düzenlenen Sosyal Güvenlik Hakkının dokunulmaz ve feragat edilmez bir hak niteliğinde olması dolayısıyla hizmet tespit davalarından feragat mümkün değildir. Bu sebeple işveren ile işçi arasında işçinin, hakkından feragat ettiğine dair yazılı anlaşma yapılsa dahi bu anlaşmaya rağmen aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları SGK tarafından tespit edilemeyen işçiler hizmet tespit davası açabilmektedir.

Hizmet bildirgesinin süresinde verilmemesi işveren açısından birtakım yaptırımlara sebebiyet vermektedir;

1-Bunlardan biri işveren hakkında idari para cezası uygulanmasıdır. İşverenlerin, 5510 Sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişiler için işe giriş bildirgesini vermediğinin,

-Mahkeme kararından,

-Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden,

-Diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden,

-Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan, alınan bilgi ve belgelerden

anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır. Burada kıstas alınması gereken asgari ücret, bildirgenin verilmesi gereken son günde geçerli olan asgari ücrettir.

2-İşveren, tespit edilen döneme ilişkin primleri gecikme zammı ve faizi ile birlikte ödemek durumunda kalır.

3-İşverene, ihale konusu işle ilgili olarak idareye ibraz edilmek üzere SGK’ya borcunun bulunmadığına dair ilişiksizlik belgesi verilmez. Zira ilişiksizlik belgesinin düzenlenebilmesi için, işverenlerin, ihale konusu işle ilgili sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası, fark isçilik üzerinden hesaplanan prim, damga vergisi, eğitime katkı payı ve özel işlem vergisi ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer’ilerinden oluşan borçların bulunmaması gerekmektedir.

Netice olarak hizmet tespit davasının açılabilmesi için;

1- Davalı iş yeri 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası hükümlerine uygun şartları sağlayan iş yerlerinden olmalıdır.

2- Hizmetin davacı işçi tarafından sigortasız olarak görülmüş olması ve bu durumunda SGK tarafından daha önce tespit edilmemiş olması gerekir.

3- Hizmet tespit davasına ilişkin dava konusu uzun vadeli sigortalar olmalıdır. Örneğin yaşlılık, ölüm ve malullük sigortaları bu kapsamda değerlendirilmez.

4- İşçi davayı 5 yıllık süresi içerisinde açmalıdır.

Hizmet tespit davasında kullanılabilecek deliller ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

- Kurumun SGK dosyası,

- İşveren yanındaki işyeri dosyası,

- Kurumun işyeri sicil dosyası,

- Kurumsal mesleki kuruluş kaydı,

- Dernek ya da Esnaf Sicil Kaydı,

- Oda Kayıtları (Sanayi ve Ticaret Odası ve benzeri)

- Vergi Levhası (Vergi Mükellefiyet Kaydı)

- Kurumun yer aldığı bina ya da apartmandaki, apartman ya da site yönetimine ait defterler ve bunların içerdiği kayıtları,

- Maaş bordroları,

- Tanık ve bilirkişi

Daha detaylı bilgi ya da hukuki danışmanlık için iletişim bilgilerimizde yer alan mail, telefon yoluya ya da Instagram ve Linked-in ağlarımız üzerinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz.